జిజియా పన్ను, Jizya tax
జిజియా (లేదా జిజియా పన్ను) అనేది ఇస్లామీయ పాలనలో ముస్లింలేతరులకు (ధిమ్మీలు) విధించబడే ప్రత్యేక వ్యక్తిగత పన్ను. దీన్ని ముగల్ సామ్రాజ్యంలోనూ వసూలు చేశారు.
ఈ పన్నుకు మారుగా, ముస్లింలేతరులు:
- రాజ్య భద్రత పొందేవారు,
- ముస్లింలకు తప్పనిసరిగా ఉండే సైనిక సేవ నుంచి మినహాయింపు పొందేవారు,
- తమ మతాన్ని స్వేచ్ఛగా ఆచరించే హక్కు కలిగేవారు.
🕌 ముఘల్ యుగంలో జిజియా పన్ను:
- ఎప్పుడు అమలైంది?
- ఫిరోజ్ షా తుగ్లక్ (దిల్లీ సుల్తానుల కాలంలో) దాన్ని కఠినంగా అమలు చేశాడు.
- బాబర్, హుమాయున్ వంటి ప్రారంభ ముగల్ చక్రవర్తులు దాన్ని ప్రాముఖ్యతతో అమలు చేయలేదు.
- అక్బర్ మహానుభావుడు 1564లో జిజియా పన్నును రద్దు చేశాడు. ఇది ఆయన మతసహన విధానమైన సుల్హ్-ఇ-కుల్ (ప్రతి మతంతో సమభావం) భాగంగా జరిగింది.
- కానీ ఔరంగజేబు 1679లో మళ్ళీ జిజియా పన్నును మళ్లీ విధించాడు.
- ఔరంగజేబు కాలంలో (1679) జిజియా పన్ను:
- ఈ నిర్ణయం ఇస్లామిక్ మతఓర్పును పెంచాలని ఉద్దేశంతో తీసుకున్నాడు.
- అయితే, ఇది హిందువులలో అసంతృప్తికి దారితీసింది.
- రాజపుత్ తిరుగుబాట్లు, మరాఠాల వ్యతిరేకత మొదలైనవి దీనివల్ల ఉధృతమయ్యాయి.
- జిజియా పన్ను ప్రజల ఆర్థిక స్థితిని బట్టి నిర్ణయించేవారు:
- ధనికులకు: సంవత్సరానికి 48 దిర్హామ్‌లు,
- మధ్య తరగతికి: 24 దిర్హామ్‌లు,
- పేదలకు: 12 దిర్హామ్‌లు.
- స్త్రీలు, పిల్లలు, వృద్ధులు, శారీరక అంగవైకల్యులు, సన్యాసులు ఇవన్నీ పన్ను నుంచి మినహాయించబడ్డ వారు.
- తరువాత మళ్లీ రద్దు:
- ఔరంగజేబు మరణానంతరం (1707), ఈ పన్ను మళ్లీ వినియోగం తప్పింది.
- తరువాతి ముగల్ చక్రవర్తులు మరియు బ్రిటిష్ ప్రభావంతో జిజియా పన్నును పూర్తిగా రద్దు చేశారు.
📌 సారాంశం:
- జిజియా అనేది ముస్లింలేతరులపై విధించే పన్ను.
- అక్బర్ రద్దు చేసిన ఈ పన్నును ఔరంగజేబు మళ్ళీ విధించాడు, ఇది మత అసహనానికి సంకేతంగా కనిపించింది.
- ఇది ముఘల్ సామ్రాజ్యాని దెబ్బతీసిన అంశాల్లో ఒకటి.
